Komt de zwijgende verkoper weg met het zinkende schip?

Verkoper verkoopt zijn zeilcharterschip voor een koopprijs van € 245.000,00. Verkoper spreekt met koper af dat het hem voor de levering vrijstaat om onderzoek aan het schip te (laten) doen om eventuele gebreken vast te stellen. De herstelkosten van eventuele gebreken komen voor rekening van verkoper. Koper laat een kleinschalig onderzoek uitvoeren en het schip wordt op 17 maart 2017 geleverd. Bijna een jaar later, in januari 2018, blijkt dat het schip vanaf 2016 water maakte tijdens het varen (lees: lek was). De herstelkosten bedragen bijna € 200.000,00. Koper wil van de overeenkomst af, Verkoper heeft namelijk nooit gemeld dat er sprake was van een dergelijke lekkage. Verkoper stelt daarentegen dat koper maar beter onderzoek had moeten doen. Wie krijgt er gelijk? Had de verkoper de lekkage moeten mededelen of had de koper beter onderzoek moeten doen?

Mededelingsplicht of onderzoeksplicht?

De koper vangt zowel bij de rechtbank als bij het gerechtshof bot. Beide stellen dat de koper de gelegenheid had om onderzoek te doen en hij dat heeft nagelaten, althans niet voldoende heeft gedaan. Het betreft een 100 jaar oud schip, waarbij een koper bedacht moet zijn op gebreken. Bovendien heeft koper gezien dat er water op het vlak van het schip stond. Verkoper heeft hierover verklaard dat het waarschijnlijk om condens ging van een lekkende cv. Koper heeft daar geen nader onderzoek naar gedaan. Dat komt volgens het gerechtshof en de rechtbank voor rekening en risico van koper.

Op de mededelingsplicht van koper gaat de rechtbank slechts in omdat koper heeft gesteld dat hij is bedrogen. Voor bedrog was het verzwijgen van de lekkage echter onvoldoende, verkoper maakte daarbij voldoende aannemelijk dat hij niet op de hoogte was van de ernst van de lekkage.

Het gerechtshof stelt dat verkoper weliswaar niet heeft gemeld dat het schip tijdens het varen water maakte, maar oordeelt dat niet vast is komen te staan dat áls verkoper dit wel had gezegd, koper nader onderzoek zou hebben gedaan. Reden waarom het zwijgen over de lekkage geen schending van de mededelingsplicht oplevert, althans niet zodanig dat deze prevaleert boven de onderzoekplicht.

Hoge Raad: mededelingsplicht prevaleert!

Koper laat het er niet bij zitten en gaat naar de hoogste rechter; de Hoge Raad. De Hoge Raad overweegt:

“Het hof heeft ofwel miskend dat in het algemeen aan een koper, ook een onvoorzichtige koper, niet zal kunnen worden tegengeworpen dat hij onvoldoende onderzoek heeft gedaan naar de eigenschappen van het gekochte, wanneer de verkoper dienaangaande naar de in het verkeer geldende opvattingen een mededelingsplicht had maar heeft nagelaten de koper op de hoogte te stellen van bij de verkoper bekende feitelijke gegevens die relevant zijn voor de beantwoording van de vraag welke eigenschappen de koper met het oog op de beoogde bestemming van het gekochte mocht verwachten, ofwel zijn oordeel dat het bedoelde uitgangspunt in het onderhavige geval uitzondering lijdt onvoldoende gemotiveerd.”

Oftewel: als de mededelingsplicht is geschonden, kan een koper niet worden tegengeworpen dat hij onvoldoende onderzoek heeft gedaan. Tenzij er bijzondere omstandigheden zijn die reden geven voor een uitzondering op deze hoofdregel.

De Hoge Raad oordeelt daarnaast – in tegenstelling tot het gerechtshof – dat een gebrek, ook al is het van geringe omvang, niet in de weg staat op een beroep op de non-conformiteit van de zaak. Ook een klein gebrek kan dus leiden tot schadevergoeding, dan wel ontbinding of een terecht beroep op dwaling.

De Hoge Raad verwijst de zaak terug naar het Gerechtshof Den Haag. Het Gerechtshof Den Haag zal de doorslaggevende stem moeten geven. Wat denkt u? Komt de zwijgende verkoper weg met het zinkende schip?

In de praktijk

In dit geval ging het om een zeiljacht. In de praktijk kom ik de discussie tussen mededelingsplicht en onderzoekplicht vaak tegen. Het hoeft niet te gaan om registergoederen (schepen, woningen e.d.), het kan ook om de aankoop van een auto gaan. Als je bij de rechter komt, spelen er allerlei formaliteiten die kunnen maken dat de uitkomst anders is dan je zou verwachten. In de praktijk is mijn tip:

• Aan verkoper: onthoudt dat alles wat u weet over hetgeen u verkoopt, wat van belang kan zijn voor de koper, moet worden medegedeeld.
• Aan koper: als de mededelingen van de verkoper aanleiding geven tot extra vragen, stel die dan. In sommige gevallen moet bovendien onderzoek worden gedaan naar bepaalde gebreken. Dit geldt te meer als een bepaalde eigenschap voor u als koper van doorslaggevend belang is, dan wel als sprake is van een ‘eeuweling’, een ‘oldtimer’ of een unieke zaak of als sprake is van een spotprijs. Onder bepaalde omstandigheden wordt meer van de koper verwacht.
• Aan zowel verkoper als koper: gebruik uw gezonde verstand!

Discussie over de medelingsplicht of onderzoeksplicht? Bij mij moet u zijn.

– M.C. (Corina) Evertse, te bereiken via cevertse@boersadvocaten.nl of telefonisch via 0318 522 404.