Aansprakelijkheid voor fouten van onderaannemers of ZZP’ers

Mr. Evertse volgt de Grotius specialisatieopleiding Onderneming & Aansprakelijkheid. Een groot aantal vormen van aansprakelijkheid waar een ondernemer mee te maken krijgt, komt tijdens deze opleiding aan bod. Mr. Evertse behandelt in een reeks van blogs een aantal vormen van aansprakelijkheid waar een ondernemer mee te maken kan krijgen.

DEEL II – aansprakelijkheid voor hulppersonen

Volgens cijfers van het CBS is het percentage ZZP’ers in Nederland de afgelopen 15 jaar bijna verdubbeld. In 2020 was 13% van alle werkenden ZZP’er. De ZZP’ers vormen bovendien 75% van alle zelfstandigen.[1] Steeds meer bedrijven kiezen ervoor om werk uit te besteden, zowel aan zelfstandige zonder, als met personeel. In de bouw wordt bijvoorbeeld structureel gewerkt met onderaannemers. Dat een bedrijf verantwoordelijk is voor fouten die veroorzaakt zijn door haar eigen werknemers, is over het algemeen bekend. Maar hoe zit dat bij fouten die gemaakt worden door ingeschakelde derden, of zoals de wet hen noemt: hulppersonen?

Voorbeeld
Laten we ter illustratie de bouwsector nemen. Mevrouw Jansen schakelt aannemer X in om haar huis te bouwen. Aannemer X schakelt loodgietersbedrijf Y in voor de installatiewerkzaamheden en timmerman Z (ZZP’er) als extra mankracht naast de werknemers van X voor de bouw van de woning. 

Een werknemer van Y vergeet een kraan af te doppen, waardoor een lekkage ontstaat in de woning van de opdrachtgever. De ruimte was net klaar, maar door de lekkage is het vocht opgetrokken in de muren. De muren moeten allemaal opnieuw bijgewerkt en geschilderd worden. Daarnaast laat timmerman Z per ongeluk zijn hamer naar beneden vallen tijdens de bouw, die terecht komt op de auto van de buurman. In de auto zit een forse deuk.

Contractuele aansprakelijkheid

Tussen Jansen en de aannemer bestaat een aannemingsovereenkomst. In het voorbeeld gaan we ervan uit dat tussen de aannemer en het loodgietersbedrijf en de aannemer en de timmerman een overeenkomst van opdracht bestaat.  

De wet bepaalt dat iedere tekortkoming in de nakoming van een verbintenissen de schuldenaar verplicht de schade van de schuldeiser te vergoeden. De lekkage in de woning kwalificeert als tekortkoming in de nakoming van de verplichtingen van de aannemer tegenover opdrachtgever Jansen. Jansen lijdt door de lekkage schade, waarvoor aannemer X primair verantwoordelijk is. Maar de veroorzaker van de schade is de werknemer van Y en niet X.

De wet bepaalt tevens dat als de schuldenaar (X) bij de uitvoering van zijn verbintenis gebruik maakt van de hulp van andere personen (Y), hij voor die personen op gelijke wijze aansprakelijk is als voor eigen gedragingen. Dit betekent dat X, doordat hij Y heeft ingeschakeld, aansprakelijk is tegenover Jansen voor de door haar geleden schade, ongeacht of die schade is veroorzaakt door een werknemer van X, dan wel door een werknemer van Y.

Kan X zich beschermen tegen fouten van (werknemers van) Y?
Ja, dat kan. Hoewel X zijn aansprakelijkheid tegenover Jansen niet zonder meer kan uitsluiten, kan hij wel met Y afspreken wat het gevolg is van fouten door werknemers van Y. Om discussie achteraf te voorkomen is een overeenkomst van opdracht, waarin duidelijk is vastgelegd wat de gevolgen zijn in het geval van fouten, sterk aanbevolen. Zo kan vastgelegd worden wie er verantwoordelijk is, voor welk bedrag, welke stappen er moeten worden ondernomen, et cetera.

TIP 1: laat uw overeenkomsten van opdracht/aanneming zowel met opdrachtgevers als met opdrachtnemers opstellen of controleren door een advocaat. Zo voorkomt u discussie achteraf!

Kan Jansen zich ook rechtstreeks richten tot Y voor vergoeding van de schade?
Ook dit is mogelijk. Tussen Jansen en loodgietersbedrijf Y bestaat geen overeenkomst. Dit betekent dat Jansen loodgietersbedrijf Y alleen ‘buitencontractueel’ aansprakelijk kan stellen, namelijk op grond van onrechtmatige daad. In de praktijk komt dit voor in het geval aannemer X geen verhaal biedt voor de schade van Jansen doordat zij bijvoorbeeld failleert. Jansen komt dan niet direct met lege handen te staan, maar kan haar schade ook proberen te verhalen op loodgietersbedrijf Y.

Buitencontractuele aansprakelijkheid

Dan resteert nog de timmerman. De timmerman laat zijn hamer vallen, welke op de auto van de buurman valt. De buurman wil de schade aan zijn auto vergoed zien en spreekt aannemer X aan. Tussen de buurman en aannemer X, dan wel de timmerman, bestaat geen overeenkomst. De buurman baseert zijn vordering tot vergoeding van de schade om die reden op onrechtmatige daad.

De wet maakt een onderscheid tussen aansprakelijkheid voor ondergeschikte en aansprakelijkheid voor niet-ondergeschikte.

Niet-ondergeschikte
Indien een niet-ondergeschikte aansprakelijk is tegenover een derde (de buurman) voor schade die ontstaan is door een fout tijdens zijn opdracht, is ook zijn opdrachtgever (X) aansprakelijk tegenover die derde. Timmerman Z maakt een fout. Hij laat zijn hamer vallen, waardoor de auto van de buurman wordt beschadigd. Z werkt in opdracht van X en tijdens zijn werkzaamheden voor X laat hij zijn hamer vallen. X is naast Z aansprakelijk voor de schade van de buurman. Dus, zodra vaststaat dat Timmerman Z verantwoordelijk is voor de schade, is X dit op grond van de wet ook.

Ondergeschikte
Voor schade toegebracht aan een derde, door een fout van een ondergeschikte, is degene in wiens dienst de ondergeschikte zijn taak vervult aansprakelijk als de kans op de fout is vergroot door de opdracht die door de ondergeschikte werd uitgevoerd én de opdrachtgever zeggenschap had over de gedraging waarin de fout was gelegen. Dat is een hele mond vol. Het komt erop neer dat een opdrachtgever (X) verantwoordelijk is voor fouten van een ondergeschikte, als die fout is gemaakt bij de uitvoering van de opdracht en X zeggenschap had. Men denkt hierbij al snel aan werknemers. Maar, dit artikel reikt verder. Ook opdrachtnemers (Z) vallen onder bepaalde voorwaarden onder dit artikel. Stel je voor dat timmerman Z bedrijfskleding van X draagt en meerijdt met werknemers van X en bovendien gebruik maakt van het gereedschap van X. Voor de buurman lijkt het alsof Z in dienst is van X, voor hem was niet kenbaar dat Z als ZZP’er was ingehuurd. Het is dus wel degelijk mogelijk dat een aannemer aansprakelijk wordt gesteld voor fouten van de ZZP’er als ware hij een werknemer.

Let op! Als X met succes aansprakelijk wordt gesteld door de buurman omdat Z kwalificeert als ‘ondergeschikte’ dan is Z in de verhouding tot X niet verplicht om de schade te vergoeden. Dit betekent dat indien u als aannemer werkt met ZZP’ers, u in sommige gevallen 100% aansprakelijk bent voor fouten van de ZZP’er, ook al werkt hij ‘voor zichzelf’.

Tip 2: werkt u met ZZP’ers, zorg dan dat dit zichtbaar is voor derden.

Conclusie

In het voorgaande is ter illustratie de bouwsector gebruikt, maar deze regelgeving geldt voor iedere sector. Elke ondernemer die een andere ondernemer inschakelt voor de uitvoering van een overeenkomst, kan voor fouten van de ingeschakelde ondernemer aansprakelijk worden gehouden. Werkt u met ZZP’ers, dan is het risico nog groter in het geval zij naar buiten toe ogen als uw werknemers. Wees daar op bedacht!

• TIP 1: laat uw overeenkomsten van opdracht/aanneming zowel met opdrachtgevers als met opdrachtnemers opstellen of controleren door een advocaat. Zo voorkomt u discussie achteraf!
• Tip 2: werkt u met ZZP’ers, zorg dan dat dit zichtbaar is voor derden.

Bent u aansprakelijk gesteld voor schade veroorzaakt door een ingeschakelde derde? Of wilt u schade verhalen op een onderaannemer/opdrachtnemer? Neem contact met mij op om in uw rechtspositie in kaart te brengen. U kunt mij bereiken via 0318 – 52 24 04, of stuur een e-mail naar cevertse@boersadvocaten.nl.