De effectenbemiddelaar zonder vergunning: aansprakelijkheid straks niet meer te ontlopen

Lange tijd konden financiële charlatans zich verschuilen achter het feit dat zij geen gespecialiseerde aanbevelingen deden, en zo aansprakelijkheid ontlopen. Nu lijkt de Hoge Raad een stokje voor te steken voor deze zogenaamde effectenbemiddelaars.

Als het te goed is om waar te zijn, is het waarschijnlijk niet waar

Op het internet zijn meerdere “deskundigen” actief die zich op de borst slaan dat zij als enige begrijpen hoe het grote geld verdiend wordt. Zij zeggen jarenlange ervaring te hebben en het  product onderzocht te hebben. Zij melden forse rendementen op geïnvesteerd vermogen tegen verwaarloosbare risico’s. Hun betrokkenheid bij de investering is groot, ze hebben vaak zelf al een formidabel rendement behaald en ze spreken de personen achter de investering regelmatig persoonlijk. Vanwege hun betrokkenheid zijn zij in staat om speciale condities (zoals al deel te kunnen nemen tegen een lagere inleg) te bedingen en aan te bieden. Daarnaast bieden ze een gratis advies(gesprek) en assisteren ze bij de aanvraag. Regelmatig blijkt achteraf dat de voorgeschotelde rendementen niet behaald worden en dat de investering zelfs volledig verdwijnt. Als de vermeende deskundige daarop aangesproken wordt, volgt steevast het volgende patroon: de deskundige heeft zelf ook schade geleden, zijn betrokkenheid was minder groot dan hij deed vermoeden en er is volgens hem nooit geadviseerd. Er werd weliswaar gratis persoonlijk advies aangeboden maar dat was een aanbeveling in algemene termen. Maar hoe ontstaan deze financiële charlatans en kunnen zij hun aanbevelingen blijven uitvoeren?

Wel of geen vergunning?

Op grond van de Wet op het financieel toezicht is het verplicht om als effectenbemiddelaar over een vergunning te beschikken. Zonder vergunning is het niet toegestaan in het kader van zijn beroep of bedrijf een gepersonaliseerde aanbeveling te doen voor het aangaan van een specifiek financieel product. Allereerst moet er dus sprake zijn van advisering in het kader van beroep of bedrijf. Dit is een vereiste om de (goedbedoelde) adviezen van oom Jan tijdens de verjaardag niet vergunningplichtig te maken. De adviseur met een eenmanszaak of een BV en een eigen website waarop zijn diensten aangeprezen worden, is wel bezig in het kader van zijn beroep of bedrijf en kan dus vergunningplichtig zijn.

Gepersonaliseerde aanbeveling

Om te kunnen beoordelen of sprake is van een gepersonaliseerde aanbeveling, dacht men dat het advies moest berusten op een afweging van de persoonlijke omstandigheden van de afnemer. Door niet naar de persoonlijke omstandigheden van de afnemer te vragen maar in plaats daarvan het product aan te bevelen, dachten “adviseurs” van aansprakelijkheid weg te blijven. Voor de beoordeling of de tussenpersoon een aanbeveling heeft gedaan die berust op een afweging van diens persoonlijke omstandigheden, overwoog de Hoge Raad als volgt:

“Voor de beoordeling of de tussenpersoon een aanbeveling heeft gedaan die berust op een afweging van diens persoonlijke omstandigheden, is van belang of de tussenpersoon al dan niet (i) heeft geïnformeerd naar de financiële omstandigheden en financiële doelen van de afnemer, (ii) ook andere mogelijke (effectenlease)producten heeft genoemd en besproken dan het uiteindelijk afgenomen product, (iii) naast of in samenhang met het afgenomen (effectenlease)product, een ander financieel product heeft geadviseerd.”

De conclusie was dat zolang er niet naar de persoonlijke omstandigheden en doelen werd gevraagd en slechts dat ene product als goed werd aanbevolen, er geen sprake was van een gepersonaliseerde aanbeveling.

Dat is natuurlijk een vreemde gang van zaken. De adviseur beweert deskundig te zijn en geeft advies. Als hij vervolgens niet vraagt naar de persoonlijke omstandigheden en niet toetst of het product geschikt is voor de klant, kan hij dit gewoon doen zonder te vallen onder de wet die juist bedoeld is om consumenten te beschermen.

Een mogelijke overwinning voor consumenten

Onlangs oordeelde de Hoge Raad dat sprake is van een gepersonaliseerde aanbeveling als een product is voorgesteld als geschikt voor deze afnemer of berust op een afweging van de persoonlijke omstandigheden van de afnemer.

Hoewel deze uitspraak niet direct betekent dat alle financiële tovenaars ineens verdwenen zijn, lijkt de aansprakelijkheid voor hen eerder mogelijk.

Contact

Wilt u contact opnemen naar aanleiding van dit artikel? U kunt daarvoor terecht bij Ralf de Koning via 0318 – 522404 of stuur een e-mail naar rdekoning@boersadvocaten.nl.

 ¹ HR 24 mei 2024, ECLI:NL:HR:2024:743