Algemene voorwaarden: welk recht is van toepassing bij een wederpartij in de EU?

Eerder besprak mijn collega mevr. mr. M.C. Evertse in haar blog het gebruik van algemene voorwaarden in Nederlandse overeenkomsten. In deze blog behandelen we één specifiek onderwerp: het forumbeding in algemene voorwaarden in de EU.

De internationale overeenkomst in de EU

In de Europese Unie (EU) zijn verschillende verordeningen van kracht die invloed hebben op internationale handelsbetrekkingen. Een van de belangrijkste daarvan is de Brussel I bis Verordening, die regelt welke rechter bevoegd is bij geschillen in handelszaken. Dit lijkt misschien een detail, maar het kan grote gevolgen hebben of uw zaak wordt behandeld in Utrecht, of juist in Daugavpils (Letland) of Plovdiv (Bulgarije). Een duidelijke en goed vastgelegde afspraak over de bevoegde rechter, een zogenaamd forumbeding, is dan ook van groot belang.

Kunt u regelen welke rechter bevoegd is?
In de meeste gevallen kunt u inderdaad regelen welke rechter bevoegd is om te beslissen over de algemene voorwaarden, maar dit moet expliciet en schriftelijk vastgelegd worden. Mondeling mag ook, als het later maar alsnog schriftelijk bevestigd wordt. Het mag een overeenkomst zijn die speciaal gaat over de bevoegdheid van de rechter (en eventueel ook over het recht dat van toepassing op geschillen uit de overeenkomst). Daarnaast mag het ook een bepaling zijn die is opgenomen tussen andere bepalingen over uw producten, uw prijzen, uw leveringscondities, enzovoort.

Het is geen onderwerp dat zich makkelijk laat uitonderhandelen. Natuurlijk wil een Roemeen of Portugees wel zaken met u doen, maar afstand doen van zijn eigen rechter zal niet gemakkelijk gebeuren.

Wat als u niets regelt?
Dan bepaalt de Verordening dat de bevoegde rechter, de rechter is van de plaats waar de overeenkomst moet worden uitgevoerd. Overeenkomsten hebben altijd twee zijden: meestal levert de ene zijde een product of dienst en de andere zijde betaalt. Niet de plaats waar wordt betaald is de plaats van uitvoering, maar de plaats waar wordt geleverd.

Maar waar hoe en waar levert u? Af fabriek (EXW) in Nederland of bij de klant (DDP) in het buitenland? Of misschien wel bij een terminal (DAT) in een derde lidstaat?

Maar als het niet gaat om een overeenkomst, maar om een vordering wegens een onrechtmatige daad (denk bijvoorbeeld aan schade aan goederen of personen), dan is weer een andere rechter bevoegd volgens de Verordening. En zo gelden voor verzekeringszaken, voor arbeidszaken, voor door consumenten gesloten overeenkomsten, voor zaken die gaan over onroerend goed, etc. weer andere regels. Anders gezegd: als u niets regelt in de algemene voorwaarden, wijst de Verordening wel een bevoegde rechter aan, maar of u dat steeds uit zal komen, is zeer twijfelachtig.

Waarom is een forumbeding belangrijk? 

Een forumbeding biedt u zekerheid over waar juridische geschillen zullen worden behandeld. Maar het is vaak lastig om hierover te onderhandelen, zeker in internationale handelsrelaties. Daarom proberen veel bedrijven het forumbeding ‘weg te stoppen’ in hun algemene voorwaarden. Hoewel weinig mensen deze voorwaarden volledig lezen, kunnen ze cruciale bepalingen bevatten die van grote invloed zijn op de afhandeling van geschillen.

Een forumbeding in uw algemene voorwaarden 
Mag een forumbeding voorkomen in de algemene voorwaarden? Ja, dit mag. Tenzij u zaken doet met consumenten.

Het is wel van cruciaal belang dat u kunt bewijzen dat uw wederpartij vóór de totstandkoming van de overeenkomst kennis heeft kunnen nemen van uw algemene voorwaarden, waarin het forumbeding is opgenomen. Dit kunt u bijvoorbeeld doen door de voorwaarden bij uw offerte mee te sturen, of door in uw offerte naar de voorwaarden te verwijzen via een link naar uw website. Een verwijzing naar de algemene voorwaarden in de opdrachtbevestiging is te laat.

Wat als uw wederpartij in een andere EU-lidstaat is gevestigd? 

In de internationale handel is het niet altijd voldoende om simpelweg naar uw algemene voorwaarden te verwijzen. Het forumbeding moet in dat geval vaak uitdrukkelijk zijn overeengekomen. Als dat niet is gebeurd, kunt u proberen een beroep te doen op het forumbeding in de algemene voorwaarden als u kunt aantonen dat:

1. Het gebruik van algemene voorwaarden met een forumbeding overeenkomt met een gewoonte die beide partijen kennen.
2. Deze gewoonte algemeen bekend is in de internationale handel.
3. Deze gewoonte door partijen in de betreffende branche doorgaans in acht wordt genomen.

U moet alle drie deze elementen kunnen bewijzen als uw wederpartij het forumbeding betwist. 

Advies voor internationale handel

Voordat u zaken gaat doen met een Europese partij, is het verstandig om juridisch advies in te winnen over hoe u uw belangen het beste kunt beschermen. Een goed opgesteld forumbeding kan u veel juridische zorgen besparen en maakt dat u niet onnodig ver van huis uw geschillen hoeft te beslechten. Heeft u vragen wat wij kunnen betekenen voor uw onderneming? Neem contact op met Jan Brouwer via jbrouwer@boersadvocaten.nl of 0318-522404.